Kasasayan ng Wikang Pambansa

1934: Kumbensyong Konstitusyunal                     

    

Noong taong 1934 nagtawag ng isang konstitusyunal convention at ang isa sa kanilang pinagtalunan ay kung ano ang itatatag na wikang pambansa. Nagkaroon ng pagtatalo, wikang katutubo vs. wikang ingles. Subalit, tinaguyod ni Lope K. Santos ang wikang katutubo sa pamamagitan ng paglagay ng pamantayan na dapat ang wikang pambansa ay ibatay sa wikang umiiral.

1935: Saligang Batas 1935, Articulo XIV, Seksyon 3

 Ang Kongreso “ay inaatasang magpaunlad at magpatibay ng pangkalahatang Pambansang Wika na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika”. Subalit may iilang nag-giit na umiiral rin sa kapuluan ang wikang ingles at espanyol na pinaglaban nina  Felipe R. Jose (Mountain Province), Wenceslao Q. Vinzons (Camarines Norte), Tomas Confesor (Iloilo), Hermenegildo Villanueva (Negros Oriental), at Norberto Romualdez (Leyte). Sa panahong ito ay wala pang napipili na batayan bilang wikang pambansa at wala pa ring ahensya ang nabubuo upang ito’y mapangasiwaan at maipakalat.

1936: Batas Komonwelt Blg 184

Noong 1936, pinagtibay ng Batasang Pambansa ang Batas Komonwelt Blg 184 na sinulat ni Norberto Rumualdez. Sa batas na ito ay itinatag ang Surian ng Wikang Pambansa “na mag-aaral ng mga diyalekto sa pangkalahatan para sa layuning magpaunlad at magpatibay ng isang pambansang wikang batay sa isa sa mga umiiral na wika.” Ang pagpili ng isang pambansang wika ay ibinatay sa “pagkaunlad ng estruktura, mekanismo, at panitikan na pawang tinatanggap at ginagamit ng malaking bilang ng mga Filipino.”

Surian ng Wikang Pambansa

• Lumabas sa pagsusuri ng SWP na ang Tagalog ang pinakaumiiral na wika sa kapuluan at ito ang napili bilang pamantayan sa pamumuno nina Jaime C. de Veyra , at kinabibilangan ng mga kasaping sina Santiago A. Fonacier, Filemon Sotto ,Casimiro F. Perfecto, Felix S. Salas Rodriguez, Hadji Butu, at Cecilio Lopez.
• Tampok sa pagpili ng Tagalog ang pagkilala rito “na ginagamit ito ng nakararaming bilang ng mga mamamayan, bukod pa ang mga kategorikong pananaw ng mga lokal na pahayagan, publikasyon, at manunulat.”

1937: Kautusang Tagapagganap Blg 134

Sa Bisa ng batas na ito ay ipinahayag ni Pangulong Manuel L. Quezon na ang wikang pambansa ay ibabatay sa Tagalog. Ngunit magkakabisa lamang ang nasabing kautusan pagkaraan ng dalawang taon, at ganap masisilayan taong 1940.

Dalawang ang mahalagang tungkuling naisagawa ng SWP. Ito ay ang pagbubuo at pagpapalathala ng diksyonaryo at gramatika ng Wikang Pambansa.

1940: Kautusang Tagapagganap Blg 263

Ipinalabas ang Kautusang Tagapagpaganap na nagtadhana ng paglilimbag ng isang balarila at isang diksyunaryo sa Wikang Pambansa. Ipinahayag  ring ituturo ang wikang pambansa sa mga paaralan sa buong Pilipinas na nagsimula noong Hunyo 19, 1940.

1946: Araw ng Pagsasarili at Batas Komonwelt Blg 570 (Hulyo 4, 1946)

Pinagkalooob ng mga Amerikano ang kalayaan ng Pilipinas.

Pinagtibay ng Batas-Komonwelt Blg. 570 na nagtadhana na simula sa Hulyo 4, 1946 ang Wikang Pambansa ay isa sa mga opisyal na wika ng bansa. Nagkaroon ng 2 opisyal na wika Ingles at ang wikang pambansa na nakabatay sa tagalog

1954: Proklamasyon Blg 12 (Marso 26, 1954)

Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklamasyom blg. 12 na nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa simula Marso 29 hanggang Abril 4 taun-taon, sa tagubilin ng Surian ng Wikang Pambansa at bilang pagkilala na rin sa kaarawan ni Francisco Balagtas.

1955: Proklamasyon Blg. 186 (Setyembre 23, 1955)

Nilagdaan ni Pang Magsaysay ang Proklamasyon blg. 186 na naglilipat sa pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa  sa ika 13-19 ng Agosto taun-taon, bilang paggunita na rin sa kaarawan ng dating pangulong Manuel L. Quezon.

1959: Kautusang Pangkagawaran Blg 7 (Agosto 13, 1959)

Pinalabas ng Kalihim ng Kagawaran g Edukasyon, Jose E. Romero ang Kautusang Pangkagawaran blg. 7 na nagsasaad na ang wikang pambansa ay tatawaging Pilipino. Gagamatin ang wika sa mga tanggapan, gusali, passaporte, diyaryo, telebisyon at komiks.

1967: Kautusang Tagapagpaganap Blg 96 (Oktubre 24, 1967)

Itinakda  ni  Pang. Marcos ang  Kautusang Tagapagpaganap blg.96 na nagtatadhanang ang lahat ng mga gusali, edipisyo at tanggapan ng pamahalaan ay pangalanan sa Pilipino.

1973: Saligang Batas 1973, Artikulo XV, Seksyon 3, Blg 2

Ayon sa Saligang Batas 1973 mayroong dalawang opisyal na wika- Ingles at Pilipino. Itinakda rin na ang Pambansang Assemblea ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na adapsyon ng panlahat sa Wikang Pambansa- na makikilalang Filipino.

1987: Saligang Batas 1987, Artikulo XIV, Seksyon 6-9 (Pebrero 2, 1987)

Mula sa Pilipino ay pinalitan ito at kinilalang Filipino. Nagkaroon ng dalawang opisyal na wika at ito ay ang Ingles at Filipino.

Kautusang Pangkagawaran Blg 81 (Agosto 6, 1987)

Sa rekomendasyon ng  Linangan ng Wikang Pambansa, dating Surian ng Wikang Pambansa,   nilagdaan ni Sek. Quisumbing ang Kautusang Pangkagawaran blg.81 na nagtatakda ng bagong alpabeto at patnubay sa pagbabaybay ng Wikang Filipino. Ang bagong alpabeto ay binubuo ng dalawampu’t walong letra.

1997: Proklamasyon Blg 104

Ang Agosto ay taun-taong magiging Buwan ng Wika.

Reference: https://agilathala.wordpress.com/2016/06/24/kasaysayan-ng-wikang-pambansa/